公歷每年8月22日至24日,當(dāng)太陽到達(dá)黃經(jīng)150度時,為處暑之始。處暑,即為“出暑”,是炎熱離開的意思。這時,三伏天氣已過或是接近尾聲。 |
公歷每年8月22日至24日,當(dāng)太陽到達(dá)黃經(jīng)150度時,為處暑之始。處暑,即為“出暑”,是炎熱離開的意思。這時,三伏天氣已過或是接近尾聲。
古人將處暑分為三候。一候“鷹乃祭鳥”,古人稱鷹為義禽,秋氣肅殺,鷹感其氣而開始大量捕獵鳥類,食前必先陳列祭祀之。二候“天地始肅”,天地間萬物開始凋零,充滿了肅殺之氣。三候“禾乃登”,禾是黍、稷、稻、梁等農(nóng)作物的總稱,“登”引申為谷物成熟。
《月令七十二集解》中記載:“處暑,七月中。處,止也。暑氣至此而止矣?!薄疤帯笔墙K止的意思,表示炎熱日消,暑氣漸退。
處暑是反映氣溫變化的一個節(jié)氣。時值處暑,氣溫開始走低。此時太陽直射點(diǎn)繼續(xù)南移,太陽輻射減弱;西太平洋副熱帶高壓向南撤退。在冷高壓的控制下,形成下沉、干燥的冷空氣,我國東北、華北、西北雨季結(jié)束,率先開始了“秋高氣爽”的天氣。
處暑期間,真正進(jìn)入秋季的只有東北和西北地區(qū)。每每風(fēng)雨過后,人們會感到較明顯的降溫。在江淮地區(qū),還有可能出現(xiàn)較大的降水過程。
民諺說:“處暑天還暑,好似'秋老虎'?!蔽覈簧俚貐^(qū),尤其是南方地區(qū),“秋老虎”依然會持續(xù)一段時間。
不過,處暑過后,早晚會涼爽起來,再加上時不時來上一兩場雨,正是“一場秋雨一場涼”。
處暑時節(jié)也是農(nóng)作物收獲的時刻。
處暑過后,田野里可見“谷到處暑黃”“家家場中打稻忙”的秋收景象。我國大部分地區(qū)晝夜溫差增大的天氣條件,對農(nóng)作物體內(nèi)干物質(zhì)的制造和積累十分有利,莊稼成熟較快,因而民間有“處暑禾田連夜變”之說。
不過,綿綿秋雨時常會光顧,所以農(nóng)民朋友要特別關(guān)注天氣預(yù)報,抓住每一個晴天,不失時機(jī)地做好秋收工作。
處暑前后民間會有慶贊中元的民俗活動,俗稱作“七月半”或“中元節(jié)”。其中一項重要的民俗是放河燈。河燈也叫“荷花燈”,一般是在底座上放燈盞或蠟燭,在中元夜放在江河湖海之中,任其漂泛,表達(dá)對逝去親人的悼念、對身邊親朋的祝福。
“處暑”的到來意味著炎熱的夏天逐步開始轉(zhuǎn)為涼秋了。天氣溫差增大、晝暖夜涼,此時飲食應(yīng)遵照潤肺健脾的原則,多吃些清熱、生津、養(yǎng)陰的食物。民間有處暑吃鴨子的習(xí)俗,認(rèn)為農(nóng)歷七月中旬的鴨子最為肥美營養(yǎng),能補(bǔ)陰益血、清熱健脾。
處暑節(jié)氣正值農(nóng)作物收成時刻,農(nóng)家還會在處暑當(dāng)天祭拜土地爺,希望能夠風(fēng)調(diào)雨順,五谷豐登。
詠廿四氣詩·處暑七月中
唐·元稹
向來鷹祭鳥,漸覺白藏深。
葉下空驚吹,天高不見心。
氣收禾黍熟,風(fēng)靜草蟲吟。
緩酌樽中酒,容調(diào)膝上琴。
策劃:?欒菲??文字:?劉淑喬??攝影:王桂梅?制作:?李響 ?設(shè)計:?李梁威